هشدار دکتر ایران‌نژاد به بیماران دیابت:
مراقب افت قند باشید
پاسارگاد
حمید حسام یکی از چهره‌های موثر اقتصادی دو هفته قبل بر اثر یک تصادف جان خود را از دست داد. تصادفی که گفته می‌شود بر اثر کاهش قند خون در اثر تزریق انسولین رخ داده است. یکی از خویشاوندان حسام در این رابطه به پاسارگاد گفت: پس از تصادف برادر حمید با تلفن همراه وی تماس می‌گیرد و سربازی که گوشی را برمی‌دارد عنوان می‌کند او تصادف کرده است. برادر حمید به سرباز می‌گوید قند خون او را چک کنید و همان موقع اورژانس قند خون را چک می‌کند که روی 16 بوده است. وی ادامه داد احتمالا کاهش قند خون بر اثر تزریق انسولین باعث شده که حمید یک لحظه دچار بیهوشی شده و به پل کنار جاده برخورد کند. دلیل این اتفاق را از دکتر امین ایران‌نژاد متخصص داخلی جویا شدیم.
آن گونه که یکی از اقوام آقای حسام گفتند قند ایشان موقع تصادف 16 بوده است. این نسبت به قند نرمال خیلی پایین است؟
زیر 60 یعنی افت قند خون و 16 خیلی پایین است.
در این حالت بیمار چه باید بکند؟
اگر مریض هوشیار باشد باید یک لیوان آب قند بخورد و خوب می‌شود.
دلیل این اتفاق چیست؟ مگر بیمار انسولین تزریق نمی‌کند که قند خونش پایین بیاید؟
اگر انسولین تزریق بکنند و چیزی نخورند این اتفاق میافتد. بیمار انسولین تزریق می‌کند برای اینکه قند نرمال شود، کار انسولین کاهش قند است. احتمالا ایشان انسولین کوتاه‌اثر زده‌اند. ما وقتی انسولین تزریق می‌کنیم تا ربع ساعت بعد حتما باید چیزی بخوریم و اگر نیم ساعت بگذرد و ما چیزی نخوریم قندمان میافتد و برای بیمار خطرناک است. بیماران دیابتی آموزش دیده‌اند که بعد از تزریق باید مقدار کافی خوراکی بخورند.
چه نوع خوراکی و چه میزان؟
خوراکی‌های شیرین. بسته به تعداد واحد انسولینی که تزریق می‌کنند مقدار غذایی که می‌خورند فرق می‌کند. مریض به مرور زمان میزان خوراکی‌ای که باید بخورد دستش می‌آید. مثلا بیمار می‌خواهد آب میوه بخورد چهار واحد انسولین تزریق می‌کند. احتمالا ایشان انسولین تزریق کرده‌اند و چیزی نخوردند و قند افتاده است. بیماران دیابتی که انسولین تزریق می‌کنند این افت قند را که در اصطلاح پزشکی به آن هیپوگلیسمی گفته می‌شود را تجربه کرده‌اند. مریض باید علایم هیپوگلیسمی را بداند. همیشه ما قبل از آنکه بخواهیم به مریض انسولین تزریقی تجویز کنیم اول علایم افت قند را می‌گوییم و به او یاد می‌دهیم اگر تپش قلب، لرزش دست، عرق کف دست داشتی و حالت بد شد و یا اگر در خواب کابوس دیدید اینها علایم افت قند است و باید قند را چک کنید و یک چیز شیرین بخورید.
همه این علایم را دارند؟
ممکن است دیابت طول کشیده باشد و کسی که حملات مکرر افت قند را داشته باشد این علایم به او دست ندهد. مثلا 10 سال قند داشته باشید. بدن نسبت به این علایمی که گفتم بی‌تفاوت می‌شود یک مکانیسم دفاعی از بین می رود و ممکن است فرد بدون این علایم دچار کاهش سطح هوشیاری شود و اگر سریع به دادش برسید برگشت‌پذیر است و خوب می‌شود ولی اگر طول بکشد فرد به عوارض مغزی دچار شده در نهایت می‌تواند کما و مرگ باشد.
یعنی باید همیشه یک نفر کنار بیمار مبتلا به دیابت باشد؟
اگر در مراحل اولیه باشد بیمار به راحتی متوجه می‌شود و خودش با خوردن یک خوراکی شیرین قند را نرمال می‌کند. ولی اگر دچار کاهش سطح هوشیاری شوند باید کسی حتما باشد که کمک کند. البته آقای حسام در اثر تصادف جان خود را از دست داده‌اند.
یعنی اگر آقای حسام تصادف نمی‌کرد خودش به حالت عادی برمی‌گشت؟
اگر قند به ایشان می‌رساندند و هیپوگلاسمی طول نکشد، برگشت‌پذیر خواهد بود و اگر طول بکشد دچار عارضه می‌شود. تغذیه سلول مغزی با قند است و اگر قند به مغز نرسد مرگ مغزی شود و یا زندگی نباتی اتفاق میافتد.
هیپوگلاسمی زیاد مشاهده می‌شود؟
بله هیپوگلیسمی خیلی شایع است. دیابتی‌هایی که انسولین می‌زنند قطعا این موضوع را تجربه کرده‌اند و قطعا آقای حسام هم این موضوع را تجربه کرده بودند. بیمارانی که افت قند دارند باید انسولین را کم کنند. حملات افت قند زمان خاصی رخ می‌دهد. بسته به اینکه چه زمانی دچار حمله افت قند می‌شوید باید انسولین آن زمان را کم کنید. مثلا بیمار صبح و ظهر و شب انسولین تزریق می‌کند و ساعت ده صبح دچار این حالت می‌شود باید میزان انسولین صبح را کم کند.
چه توصیه‌ای برای بیماران دیابتی دارید؟
مهمترین موضوع آگاهی داشتن از علایم افت قند است. هم بیمار و هم اطرافیان بیمار باید به این موضوع اطلاع کافی داشته باشند. اگر بیمار دچار افت قند می‌شود باید حتما بعد از آن حتما به پزشک مراجعه کند.
می‌توانند پشت ماشین بنشینند؟
افرادی که دچار افت قند می‌شوند با این حالت پشت ماشین ننشینند و یا مطمئن باشند که یک خوراکی شیرین به اندازه کافی خورده‌اند.
بیماری دیابت یک بیماری شایع است؟
دیابت شایع‌ترین بیماری مزمن است. 40 درصد بیمارانی که روزانه به من مراجعه می‌کنند دیابتی هستند.